İstanbul Rumeli Üniversitesi Beslenme ve Diyetetik Bölümü Öğretim Üyesi Dr. Dyt. Pınar Kural Enç, artan gıda fiyatları ve ekonomik dalgalanmalara rağmen sağlıklı beslenmenin doğru planlama ve bilinçli tercihlerle sürdürülebileceğini vurguladı. Kural Enç’e göre, beslenme bilimi gösteriyor ki dengeli bir diyet yalnızca pahalı ürünlerle değil; doğru planlama, mevsiminde tüketim ve besin değeri yüksek uygun maliyetli alternatiflerle mümkündür.
Sağlıklı beslenmenin ekonomik koşullara rağmen
sürdürülebileceğini belirten Dr. Dyt. Kural Enç, “Besin yoğunluğu kavramı bu
konuda en temel bilimsel dayanağı oluşturur. Bir gıdanın içerdiği vitamin,
mineral, lif ve protein miktarı onun gerçek değerini belirler,” diyerek kuru
baklagiller, bulgur, yulaf, mevsim sebzeleri ve yumurtanın hem düşük maliyetli
hem de yüksek besleyici değere sahip olduğunu ifade etti.
Ekonomik Tabak
Modeliyle Bilimsel Denge
Dünya Sağlık Örgütü tarafından da önerilen ekonomik tabak
modeli, her bütçeye uygun, dengeli ve sürdürülebilir bir beslenme yaklaşımı
sunuyor. Modelde tabağın yarısını mevsim sebzeleri, diğer yarısını ise uygun
maliyetli tahıllar ve ekonomik protein kaynakları oluşturuyor. Dr. Dyt. Kural
Enç, “Kış sebzeleri yüksek lif ve antioksidan içerikleriyle tokluk hissini
uzatır; bulgur ve tam tahıllar enerji dengesini sağlar. Kuru baklagiller,
yumurta, yoğurt veya tavuk gibi protein kaynakları ise maliyeti düşük ama biyolojik
değeri yüksek besinlerdir,” diyerek modelin uygulanabilirliğini anlattı.
İsrafı Azalt, Sağlığı
Artır
FAO verilerine göre Türkiye’de hane halkı gıda israfının
büyük kısmı sebze ve meyvelerde yaşanıyor. Dr. Dyt. Kural Enç, yemeklerin
önceden planlanmasının, saklama kapları kullanılmasının ve haftalık menülerin
hazırlanmasının maliyeti düşürdüğünü ve sağlıklı beslenmeyi kolaylaştırdığını
belirtti.
İşte Pahalı Besinlere
Uygun Fiyatlı Alternatifler
Dr. Dyt. Pınar Kural Enç, bazı pahalı gıdaların yerine aynı
besin değerini sunan daha ekonomik alternatiflerin tercih edilebileceğini
belirtti.
Dr. Dyt Kural Enç’e göre; Somon yerine sardalya veya uskumru
tercih edildiğinde omega-3 alımı büyük ölçüde korunurken, sardalya ayrıca
kalsiyum açısından da daha zengin bir kaynak oluşturuyor.
Avokado yerine zeytinyağı ve mevsim yeşillikleri, tekli doymamış yağ asitleri
ve lif içeriğiyle benzer bir fayda sağlıyor.
Badem ve ceviz yerine ay çekirdeği veya kabak çekirdeği tercih edilerek E
vitamini, magnezyum ve sağlıklı yağ alımı sürdürülüyor; kabak çekirdeği çinko
yönünden de avantaj sağlıyor.
Beyaz pirinç yerine bulgur kullanımı lif, B vitamini ve mineral içeriğini
artırıyor; kırmızı et yerine kuru baklagil ve yumurta kombinasyonu ise
aminoasit kalitesini yükselterek lif, folat ve demir alımını destekliyor.
Dr. Dyt Kural Enç, ayrıca füme et veya işlenmiş ürünler yerine haşlanmış
yumurta ya da yoğurt gibi daha düşük sodyumlu ve yüksek biyolojik değerde
protein kaynaklarının tercih edilmesinin hem sağlık hem de bütçe açısından daha
uygun bir seçim olacağını vurguladı.
Fiyat Değil,
Besleyicilik Önemli
Dr. Dyt. Kural Enç, sağlıklı beslenmenin bütçeyle sınırlı
olmadığını vurgulayarak, “Önemli olan yalnızca besinlerin fiyatı değil,
besleyici değer–fiyat dengesidir. Bilinçli tercihlerle hem hane bütçesini
korumak hem de toplumun genel sağlık düzeyini desteklemek mümkündür,” mesajını
verdi.